YÖKAK’ın Uluslararası Ağlarda Etkisinin Artmasının Türk Yükseköğretim Sistemine Yansımaları

Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK-Turkish Higher Education Quality Council-THEQC) 2015 yılında kurulmuş olup, 2017 yılında mali ve idari bağımsızlığını kazanmış, biri öğrenci olmak üzere tüm paydaşların temsiliyetinin olduğu toplam 13 üyeden oluşan bir Kurul’dur. Kurul’un ana faaliyet alanları arasında yükseköğretim kurumlarının kurumsal dış değerlendirme ve akreditasyonu, ulusal akreditasyon ajanslarının yetkilendirilmesi, uluslararası akreditasyon ajanslarının tanınması, yükseköğretim kurumlarında kalite güvencesi kültürünün yaygınlaştılması yer almaktadır. Bu üç ana faaliyet alanına ek olarak, uluslararası ve bölgesel kalite güvencesi topluluklarına ve ağlarına üyelikler, başka ülkelerin ulusal kalite kurulları ile yapılan iyi niyet anlaşmaları ve işbirlikleri giderek önem arz etmeye başlamıştır. Yirmi yıllık geçmişi ile ENQA (European Association for Quality Assurance in Higher Education), söz konusu çatı kalite güvencesi toplulukları arasında üye olma süreci en zorlu olan ağların başında yer almaktadır. YÖKAK, 2020 yılı itibariyla ENQA’ya beş yıllık üyeliğe hak kazanmış olmanın mutluluğunu tüm Türkiye yükseköğretim camiasıyla paylaşmaktadır. Ancak çalışmalarımız bu kadarla sınırlı kalmamaktadır. YÖKAK, 1991 yılında kurulan ve şu anda 300’ün üzerinde üyesi olan INQAAHE’ya da (International Network for Quality Assurance Agencies in Higher Education) yine çok kısa bir zamanda tam üye olmuştur. Bir başka başarı ise, 2003 yılında kurulmuş olan ve 41 ülkeden 220’nin üstünde üyesi bulunan APQN’e (Asya Pasifik Kalite Ağı) tam üye olmasıdır. YÖKAK, ABD’de faaliyet gösteren yükseköğretim kurumlarının kalite güvencesini değerlendiren CHEA (Council for Higher Education Accreditation) tarafından başlatılan CHEA-CIQG (CHEA-International Quality Group) organizasyonuna da üyelik işlemlerini tamamlamıştır. 

Çatı kuruluş ve organizasyonlara üyeliklerin yanı sıra farklı ülkelerle yapılan ikili işbirlikleri ve iyi niyet anlaşmalarımız da hızla devam etmektedir. Rusya ulusal kalite kurulu National Centre for Public Accreditation (NCPA) ve Fransız ulusal kalite kurulu High Council for Evaluation of Research and Higher Education (HCERES) ile iyi niyet anlaşmaları yapılmıştır. Bunların yanı sıra, YÖKAK kurumsal dış değerlendirmeden kurumsal akreditasyona geçişte benimsediği yaklaşımı ve edindiği deneyimleri Ukrayna ulusal kalite ajansı National Agency for Higher Education Quality Assurance (NAQA)’daki meslektaşları ile paylaşmıştır.

YÖKAK’ın kısa vadeli gündeminde diğer belli başlı çatı organizasyonlara üyeliklerin sağlanması da yer almaktadır. Tüm dünyaya entegre, yeni gelişmeleri yakından takip eden, teknolojiyi kolaylaştırıcı bir faktör olarak etkin kullanan ve çevik yönetim anlayışına sahip olan YÖKAK geldiği nokta itibariyle artık üye olduğu bu ağlarda öncü rol oynamaya başlamıştır. Söz konusu uluslararası ve bölgesel ağlar tarafından düzenlenen toplantılarda, hızla değişen şartlara ve her türlü dış etkene rağmen, tüm süreçlerini hızla adapte etmesi, teknoloji destekli uygulamaları ve yenilikçi yaklaşımları ile dikkat çekmekte ve takdir toplamaktadır. YÖKAK’ın bu çalışmalarının ve başarılarının elbette Türk yükseköğretim sistemine ve sistemdeki tüm paydaşlara yönelik çeşitli yansımaları bulunmaktadır. 

YÖKAK, söz konusu ağ, birlik ve topluluklara üye olarak, yükseköğretim kalite güvencesi alanında uluslararası ilke ve standartları benimsediğini belgelemektedir. Faaliyet alanlarının her birinde, evrensel normlarla hareket ettiği ve bu kapsamda uluslararası saygın birlik ve topluluklara üye olmakla kalmayıp, kendi iyi uygulama örneklerini ve deneyim paylaşımını gerçekleştirerek öncü olduğunu da ispatlamaktadır. 

Başta ENQA olmak üzere, uluslararası çatı kuruluşlara üyeliklerimiz YÖKAK’a çeşitli kazanımlar sağlamaktadır. Bunların bir kısmını şu şekilde özetleyebiliriz:

• YÖKAK’ın dış değerlendirme ölçütleri Avrupa Yükseköğretim Alanına (AYA) uygunluğu ve dolayısıyla uluslararası standartlara uygunluğu sağlanmaktadır.
• AYA referanslaması bulunan Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ), YÖKAK ölçütleri ile desteklenmektedir.
• Bologna imzacısı olan Türkiye’nin yükseköğretim kalite güvencesi alanında sorumluluklarını yerine getirmesi sağlanmaktadır. 
• YÖKAK’ın kendi iç süreçlerinin, uluslararası bir bakış açısıyla, dış değerlendirmeden geçmesi sonucu sürekli iyileştirme uygulamalarının devamlılığı  temin edilmektedir. 
• YÖKAK, Avrupa ve dünya yükseköğretiminde kalite güvencesine yönelik gelişmeleri üyelik ayrıcalıkları ile takip edebilmektedir.
• Başta Avrupa yükseköğretimde kalite güvencesi alanı olmak üzere, tüm bölgelerde ve uluslararası platformlarda alınan kararlarda söz hakkı elde etmektedir.
• YÖKAK’ın ve dolayısıyla Türk yükseköğretimin sisteminin uluslararası boyutta görünürlüğünün ve bilinirliğinin artmasına katkı vermektedir.
• YÖKAK adına kurumsal dış değerlendirme ve akreditasyonu gerçekleştiren değerlendiricilerimizin bahsi geçen bölgesel ve uluslararası çatı kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen dış değerlendirmelerde görev alabilmesinin önü açılmaktadır.
• YÖKAK’ın başta bilişim altyapısı ve değerlendiricilerin eğitimi gibi konular olmak üzere çeşitli konularda yol gösteren/deneyim aktaran taraf olmasını yani öncü rol oynamasını sağlamaktadır. 

Bu bağlamda, başta ENQA üyeliğimiz olmak üzere, uluslararası başarılarımızın yükseköğretim sistemimizdeki paydaşlarımız açısından da kazanımları şu şekilde özetlenebilir: 

• Yükseköğretim Kurumlarımızın, kurumsal dış değerlendirme ve kurumsal akreditasyon süreçlerinin, uluslararası ilke ve standartlara uygun olarak gerçekleştirildiği garanti altına alınmaktadır.
• Yükseköğretim Kurumlarımızın, çıktı odaklı, TYYÇ uyumlu ve uluslararası standartlarda bir değerlendirmeden geçmeleri mezunlarının yeterliliklerini güvence altına almaktadır.
• YÖKAK’ın çıktılarının uluslararası geçerliliğe sahip ve güvenilir olması, Türk yükseköğretim ekosistemindeki tüm kurum ve kuruluşlara doğru, yerinde ve zamanında karar almalarında yol gösterici nitelikte olacaktır.
• YÖKAK tarafından gerçekleştirilen kurumsal dış değerlendirme ve kurumsal akreditasyon sonrası, sadece eğitim-öğretim alanında değil araştırma ve geliştirme, uluslararasılaşma ve toplumsal katkı boyutlarında da kalite güvencesi sisteminin uluslararası standart ve ilkelere uygun temin edilmesi sağlanmaktadır.
• YÖKAK tarafından yetkilendirilen ulusal akreditasyon ajanslarının, yükseköğretim sistemimizdeki faaliyetlerinin evrensel norm ve ilkelere uygun yapması sağlanmakta, dolayısıyla güvenirliği ve geçerliliği temin edilmektedir.
• YÖKAK tarafından tanınan uluslararası akreditasyon ajanslarının, sadece evrensel değil ülkemiz yükseköğretim sistemine de uyumlu şekilde faaliyetlerini gerçekleştirmeleri sağlanmakta,  dolayısıyla güvenirliği ve geçerliliği temin edilmektedir.
• YÖKAK tarafından akredite edilen veya değerlendirmeden geçen yükseköğretim kurumları, öğrencilerin ve velilerin üniversite tercihlerinde bilgilendirici ve yönlendirici rol oynamaktadır.
• YÖKAK’ın faaliyet alanlarında uluslararası standart ve ilkelerin benimsenmesi, gerek öğrencilerin gerekse akademisyenlerin uluslararası mobilitesi esnasında uyum sorununu azaltıcı etkiye sahiptir.
• Akademisyenlerimizin, mezunlarımızın ve öğrencilerimizin uluslararası boyutta itibarını artırmaya katkı vermektedir.
• Yükseköğretim sistemimizde nicelik kadar niteliğin değer görmesinin önünü açmaktadır.
• Yükseköğretim sistemimizde, genç nüfusun ihtiyaç ve isteklerine cevap verecek, çağın gerektirdiği yeterliliklere haiz, rekabetçi bir işgücünün oluşmasına zemin hazırlamaktadır. 
• YÖKAK’ın faaliyetleri ve çıktılarının, üniversitelerimizin dünya sıralamalarında, eğitim-öğretim ve araştırma ve geliştirme başta olmak üzere, yukarı doğru çıkması için gerekli yapısal dönüşüm ve değişikliklerin hayata geçirilmesinin önünü açıcı etkisi olacaktır. 

Yukarıda belirttiğimiz kazanımlar ışığında, ülkemizin entellektüel birikiminin artması, sürdürülebilir olması ve toplumun geneline olumlu yansımalarının görülmesi için, YÖKAK olarak evrensel normlardan kopmadan, kendi kültürel dinamiklerimizi de dikkate alarak, etik değerleri koruyarak ve sizlerin de desteğini alarak yolumuza devam edeceğimizi sizlerle paylaşmak isteriz.